Op 23 november 2019 was het woord aan dr. Charles Vergeer voor de laatste activiteit van 2019. Dr. Vergeer gaf aan een inkijk te willen geven van de invloed van Paulus op de Westerse filosofie. Al direct aan het begin van de lezing blijkt dit een opgave te zijn. Er valt veel te vertellen over deze door raadsels omgeven, vroegchristelijke denker. Om alvast een tip van de sluier op te lichten: we nodigen Charles dit jaar graag nog eens uit om meer te vertellen over Paulus.

Mystieke figuur

De invloed van Paulus op de Westerse filosofie is onmiskenbaar. Toch duurt het tot aan Friedrich Nietzsche alvorens de filosofie het denken van hem dieper tracht te doorgronden. Dr. Charles Vergeer geeft aan zich al vijftien jaar te verdiepen in deze wonderlijke figuur. Waarom hij wonderlijk is? Omdat de figuur Paulus moeilijk te vatten is. Er zijn weinig bronnen: we zijn voor zijn denken afhankelijk van wat er in de Bijbel staat. Maar waar en wanneer hij geboren is, van welke komaf en hoe hij in aanraking komt met het Christendom is onduidelijk. Vergeer ziet Paulus als een Romeins staatsburger, van middelbare leeftijd rondom zijn eerste brieven in het Nieuwe Testament en van goede komaf vanwege zijn redelijke taalgebruik. Hij zou geboren zijn rond 10 voor Christus.

Veertien brieven worden aan Paulus toegeschreven. Die stukken zorgen meteen voor problemen. Welke zijn van Paulus eigen hand, zijn de stukken die Paulus beschrijven waar en zijn bepaalde passages überhaupt aan Paulus of aan zijn denken toe te schrijven? Door brononderzoek te doen hoopt Vergeer dichter bij de waarheid over het denken van Paulus te komen.

Vergeer is stellig. Van de veertien brieven in het Nieuwe Testament zijn er hoogstens acht aan Paulus toe te schrijven. Zo blijken diverse brieven af te wijken in grammatica, taal of stijl waardoor het de vraag is of deze door Paulus geschreven zijn. Waar Paulus een eenvoudige stijl in de authentieke brieven gebruikt, hebben de latere brieven in het Nieuwe Testament die aan hem worden toegeschreven een moeilijkere stijl. Er worden meer en langere zinnen gebruikt.

Ontwikkeling Christendom

Waarom worden deze brieven aan Paulus toegeschreven? Vergeers’ antwoord: de brieven laten een ontwikkeling in het Christendom zien waarbij de figuur Paulus gebruikt is om het geloof voor iedereen, ook mensen van niet-Joodse komaf, te openbaren. Dat Paulus daar bijzonder geschikt voor is laat zijn levensloop zien. Zo leren we Paulus in het begin van het Nieuwe Testament kennen als iemand die volgelingen van Jezus opsluit en doodt alvorens hij zich bekeert. Nadat hij van een paard viel kreeg Paulus een openbaring waarin hij Jezus Christus zag en zich bekeerde tot het vroege Christendom.  

Na zijn bekering onderneemt Paulus diverse zendingsreizen door Europa om het Christendom te verspreiden. Zo doet hij Philippi, Thessaloniki en Athene aan alvorens hij zich vestigt in Rome. Dit gebeurt nadat hij gearresteerd is in Jeruzalem en door de Romeinen als Romeins staatsburger naar Rome wordt gebracht. Hij sluit zich aan bij de Christenen in Rome, wat uiteindelijk ook tot zijn dood leidt. Men verdenkt keizer Nero ervan Paulus te hebben omgebracht. Vondsten in de regio die gedateerd worden in de eerste eeuw na Christus zouden overblijfselen van Paulus zijn. Dit betekent dat Paulus 74 jaar zou zijn geweest.

Filosofie

Door een gebrek aan tijd komt dr. Charles Vergeer niet uit om de stap te maken naar de hedendaagse filosofie. Tijd voor vragen is er wel. Wat vindt Vergeer zo interessant aan Paulus? Uit de lezing blijft vooral de historische figuur Paulus hangen. Is Vergeer geen filosoof? Het antwoord van Charles luidt dat hij vooral op zoek is naar waarheid. Veel van wat aan Paulus wordt toegeschreven in het Nieuwe Testament klopt niet. Door goed brononderzoek te doen hoopt Vergeer dichter bij de werkelijke Paulus te komen om zo de filosofische ideeën beter te kunnen begrijpen. Eind 2020 neemt hij ons dan ook graag mee naar meer begrip van de vroegchristelijke ideeën aan de hand van de figuur Paulus.